Günlük hayatımızda ya da spor aktiviteleri sırasında düşme, sert top gelmesi gibi durumlar el bileğinde ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığı oluşturabilir. İlk bakışta hasta tarafından önemsenmeyen bu durum şikâyetlerin devam etmesi üzerine doktora başvurmayı gerektirir. İlk günlerde şikâyetler hastayı doktora götürecek kadar rahatsız edici olmasa bile 1 haftayı geçen şikâyetler olayın basit bir burkulmadan daha ciddi bir durum olabileceği konusunda kişiyi şüphelendirmelidir. Özellikle avuç içi yere basar şekilde düşmelerde skafoid kemik kırığı oluşabilmektedir. Düşmenin ilk gününde çekilen röntgen görüntülerinde kırık tespit edilemeyebilir. Bu şekilde kırığın tespit edilememesi tedavinin gecikmesine, kırığın yanlış kaynamasına ya da kaynamamasına sebep olabilir. Bu sebeple ilk doktor başvurunuzda tanı konmasa bile şikâyetlerin devam etmesi durumunda mutlaka tekrar kontrol gereklidir.
Skafoid kemiği nerededir:
El bileği 4 ayrı yöne ( yukarı, aşağı, sağa ve sola ) hareket eden, dairesel ve dönme hareketleri yapabilen bir eklemdir. 4 er adet 2 sıra kemik dizisi birbirlerine sıkı şekilde bağlanırlar. İlk sıradaki skafoid ve lunat kemikler hareketin temelini oluşturmaktadır. Skafoid kemik başparmak tarafındaki ilk sıranın ilk kemiğidir. El bilek hareketleri sırasında lunat kemik ile bağlantılı şekilde farklı pozisyonlar alarak hareketin yapılabilmesine olanak verir. Bu sebepten dolayı skafoid kemik kırıklarında bilek hareketleri ile ağrı ve kısıtlılık gelişmesi kaçınılmazdır.
Skafoid kemik kırığının tanısı ve tedavi seçenekleri:
Skafoid kemik kırığı erken yada geç evrede tanı konulmasına göre farklı yöntemlerle tedavi edilir
Erken tanı:
El bilek travması sonrası ilk 3 hafta içinde tanı konulan kırıklar erken evre olarak değerlendirilebilir. Bu dönemde eğer kırık skafoid kemiğin anatomik yapısını bozmamışsa el bilek kemiklerinin dizilimi normal ise 8-12 hafta alçı ile takip sonrasında kırığın kaynama olasılığı %80 in üzerindedir. Bu dönemde mesleki yada farklı sebeplerden dolayı alçı uygulanmasını tolere edemeyen hastalarda, cilt kesisi yapılmadan skopi ( anlık röntgen çekebilen cihaz) kontrolü altında kırık özel olarak imal edilmiş vidalar yardımıyla tespit edilebilir. Bu tedavi sonrasında hastaya alçı kullanmadan kontrollü el bilek hareketi başlanabilir.
Yine erken dönemde kırık sebebiyle anatomik yapısı bozulmuş olan skafoid kemiği tam açık, mini açik, artroskopik ya da kapalı yöntemlerle anatomik yapısı tekrar düzeltilerek vida ile tespit edilmek suretiyle tedavi edilir.
Geç tanı ve kaynamamış kırık:
Çoğunlukla hasta tarafında ihmal edilmiş ya da erken dönemde tanı konulmuş ancak tedaviye rağmen kaynamamış kırıkları bu grup içinde değerlendirebiliriz. Kaynamamış kırıklarda Skafoid kemiğini besleyen damarların yerleşiminden ötürü kırığın gerideki parçasında kemik ölümü (0steonekroz) sık olarak karşımıza çıkan bir durumdur. Tedavide ölü kemiği sağlıklı kemiğe kaynatmak için ölü kemik dokusunun temizlenerek kırık parçaları arasına hastanın kendi kemik dokusunun yerleştirilmesine greftleme adı verilir. Greft olarak kullanılan kemiğin canlılığını koruması için besleyici damarı ile birlikte yerleştirilmesi damarlı kemik nakli olarak adlandırılır. El ve el bileğinde skafoid kemik kırığı için kullanabileceğimiz çeşitli damar kemik alınabilen bölgeler bulunmaktadır. Mikroskop altında kemik dokusu damarı ile birlikte ayıklanarak çıkarılır ve kırık bölgesine nakli yapılır. Canlı kemik naklinin sonuçları cansız nakillere göre daha başarılıdır.
İleri evre:
Skafoid kemik kırığının uzun süre ihmal edilmesi ya da tedavilere rağmen kaynamanın sağlanamaması sonucunda el bilek kemiklerinin dizilimi bozularak artroz (kireçlenme) gelişir. Bu durumda el bileğinin kısmi ya da tam olarak dondurulması, ilk sıra kemiklerinin çıkarılması tedavi seçenekleri arasındadır. Tedavinizi planlayan doktor muhtemel sonuçlar ve beklentilerinize göre tedavi planlaması yapacaktır.